Meme kanserinin oluş nedeni tam olarak bilinmese de bazı faktörlerle ilişkili olduğu saptanmıştır. Bu risk faktörlerinin bazıları hastanın kontrolünde iken bazıları kontrol edilemez.
Bilinen Nedenler
- Uzun süre ve aşırı östrojene maruz kalmak (erken adet görmek, geç menopoza girmek, östrojen hormonu replasmanı),
- Ailede meme kanseri, over ve/veya rahim kanseri olması (kız kardeş, anne, teyze, teyze kızı, anneanne vs),
- Sigara, alkol,
- Aşırı kilolu olmak, yağlı beslenmek,
- Spor yapmamak (en az haftada 3 kez 45 dk hızlı yürüyüş),
- Aşırı stres,
- Dış etkenler (gıda ve hava kontaminasyonu).
Kontrol Edilemeyen Risk Faktörleri:
- Yaş
Yaş ilerledikçe meme kanseri riski artmaktadır. Meme kanseri 20 yaşın altında pek görülmez. Hastaların çoğunluğu 50 yaşın üzerindedir. Ancak günümüzde genç yaş meme kanseri hastalarında artış görülmektedir.
- Cinsiyet
Tüm meme kanserlerinin %99’u kadınlarda, %1 kadarı da erkeklerde görülür. Sadece kadınlara özgü bir kanser değildir.
- Aile öyküsünün olması
Kişinin yakın akrabalarında (anne, kız kardeş, teyze gibi) meme kanseri varsa risk iki misli artmaktadır. Meme kanserlerinin %5-10 kadarının genetik olduğu ispatlanmıştır. BRCA1 ve BRCA2 genlerinin meme ve over kanseri ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Bu genleri taşıyan bir kişinin 70 yaşına kadar meme kanserine yakalanma riski %55 civarındadır.
- Diğer memede kanser varsa
Bir memesinde kanser gelişen kişinin diğer memesinde de kanser görülme riski diğer kadınlardan çok daha fazladır. Yaşam boyu karşı memede de kanser gelişme riski %25-30 civarındadır.
- Erken adet görme ve geç menopoz
İlk adeti 12 yaş öncesi tecrübe etmek ve menopoz yaşının 50 den sonra olması, östrojene maruz kalınan toplam süreyi artıracağından meme kanseri riski de artmaktadır.
- Doğum yapma öyküsü
Hiç doğum yapmamış kadınlar meme kanseri açısından risk grubundadır. İlk doğum yaşı 30 ve üzerinde olan kadınlarda meme kanseri riski ilk doğum yaşı 20 olan kadınlara göre 4-5 kat daha fazladır.
- Irk
Beyaz ırka ait kadınlarda meme kanseri siyah ırka mensup olanlardan daha fazladır.
Kontrol Edilebilir Risk Faktörleri:
- Alkol, sigara
Günde iki bardak ve daha fazla alkol alınması durumunda risk artmaktadır. Sigara da riski artıran etkendir.
- Yağlı diyet ve şişmanlık
Özellikle hayvansal yağlardan zengin bir diyetle beslenmenin meme kanseri riskini artırdığı saptanmıştır.
- Radyasyon:
30 yaşın altında radyasyona maruz kalma riski artırır.
- Doğum kontrol haplarının kullanılması
Doğum kontrol haplarının (oral kontraseptiflerin) özellikle 35 yaşın üzerinde ve uzun süre kullanılması durumunda meme kanseri riskinin arttığı saptanmıştır. Birinci derece akrabasında meme kanseri olan kadınların kesin gerekli olmadıkça kullanmamaları önerilmektedir.
- Menopoz sonrası hormon replasmantedavisi
10 yıl ve daha uzun süreli aralıksız hormon kullanılması durumunda risk artmaktadır. Ancak 5 yıla kadar kullanımının önemsenecek bir risk artışına sebep olmadığı tespit edilmiştir. Memede yoğun kist tespit edilen kadınlarda hormon replasman tedavisi önerilmemektedir.
- Egzersiz
Meme kanseri, düzenli olarak fiziksel egzersiz yapan kadınlarda yapmayanlara göre daha az görülmektedir. Özellikle atletizm yapan kadınlarda meme kanseri riskinin azaldığını gösteren önemli sayıda bilimsel çalışma mevcuttur. Bu durumun, egzersiz sırasında salınan enzim ve hormonlara bağlı olarak kişinin stres düzeyinde meydana gelen azalmaya bağlı olduğu düşünülmektedir.
