Hemoroidal doku normalde rektum alt ucunda anal kanal içinde bulunan, konnektif doku yastıkçıklarıyla desteklenen damarsal yapıların değişik nedenlere bağlı olarak şişmesi sonucu oluşan ağrılı ve kimi zaman kanamalı durumdur. İnternal (iç) hemoroidler anüs girişinden yaklaşık 2,5- 4 cm. içeride yer alan ve anatomik bir mukozal sınır olan dentat çizginin üzerinde, eksternal hemoroidler ise anal kanal anoderminin altındaki vasküler komplekslerdir.
Semptomatik hemoroidlerin fizyopatolojisi, sonradan gerilen ve genişleyen hemoroidal ağdaki damarların kanla dolup tıkanması ile ilgilidir.
Pelvik tabana ıkınma, ağır kaldırma ya da ayakta durma sırasında uygulanan basınçla damarsal yapılar kanla dolar. Çoğunlukla dışkılama sırasında, bu bölgedeki lokal travmaya bağlı olarak meydana gelir. Sert dışkılama, uzamış ıkınma, karın içi basıncında artma ve pelvik tabandaki desteğin azalması, hepsi birlikte anormal hemoroidal dokunun oluşmasına katkıda bulunur.
İnternal (İç) Hemoroidler
İnternal hemoroidler, mukozayla örtülüdür, tipik olarak kanar, dışarı sarkar, ancak ağrıya sebep olmazlar. Hastalar rektal dolgunluktan, dışkıda mukus olmasından, tuvalete ya da tuvalet kağıdına damlayan kandan yakınırlar.
İnternal hemoroidler anal kanalın dış halkasında şişip sıkışarak tromboz (katı pıhtı) ve nekroz (doku ölümü) oluşturabilirler.
İnternal hemoroidler şöyle sınıflandırılabilir: birinci derece hemoroidler kanar, ikinci derece hemoroidler kanar ve dışarı sarkar ancak kendi kendine geri döner, üçüncü derece hemoroidler kanar, sarkar ve ancak elle geri itilebilirler; dördüncü derece hemoroidler kanar, anüs dışında sıkışır ve elle de geri itilemezler.
Eksternal (Dış) Hemoroidler
Eksternal hemoroidler, anal derinin altında, dilatasyon ya da tekrarlayan tromboza bağlı olarak zamanla şişebilirler. Üzerlerindeki deri gerilerek deri çıkıntısı (skin tag) oluşturur.
Bazen eksternal hemoroidler içinde bir pıhtı, şiddetli ağrıya neden olabilir ve eğer pıhtı üzerindeki deriyi aşındırırsa kanama ortaya çıkabilir.
İnternal hemoroidin sıkışma veya tromboze olmadığı sürece ağrıya sebep olması çok nadirdir. Eksternal hemoroidler ise küçük bir trombozdan sonra bile ağrıya sebep olurlar çünkü zengin duyu sinirleri olan derinin altında yer alırlar.
Hemoroid septomları sınırlıdır. Dikkat edilmesi gereken husus, diğer anorektal problemlerin hemoroid gibi değerlendirilerek yanlış tanıya gidilmemesidir.
TEDAVİ
Medikal Tedavi
Birinci ve ikinci derecedeki hemoroidlerdeki kanama; diyete lifli gıdaların eklenmesi, dışkı yumuşatıcıların, kremlerin ve fitillerin kullanımı veya uzun süre oturur pozisyonda kalmaktan ve ıkınmaktan kaçınarak kontrol altına alınır. Lifli gıda ile birlikte yeterli miktarda su tüketimi önemlidir.
Medikal tedavi başarısız olduğunda ikinci derece ve daha üst şiddetteki hemoroidlere elastik ligasyon, klasik cerrahi, lazer, transhemoroidal dearterializasyon (THD) gibi mekanik tedaviler uygulanır.
Elastik Ligasyon (Bağlama)
İkinci ve üçüncü derece internal hemoroidlerde, elastik ligasyon kanamayı ve prolapsusu (sarkma) kontrol altına alan çok etkin bir yöntemdir.
Doku nekroze olur, dökülür ve bağlama bölgesinde nedbe dokusu bırakır. Bu nedbe daha sonra gelişebilecek hemoroidi, prolapsusu ve kanamayı engeller.
İlk 12 saat içinde olağan dışı ağrı, ateş, idrar yapamama gibi bulgular görülebilir.
Eksizyonel Hemoroidektomi
Hemoroidlerde klasik cerrahi tedavi büyük hemoroidler, üçüncü ve dördüncü derece hemoroidlerle sınırlı kalmalıdır.
Ayaktan tedavi edilemeyecek, ligasyona izin vermeyen eksternal anoderm komponenti olan olan mikst hemoroidler ile akut tromboze hemoroidler ve ağrılı gangren riski taşıyan, inkarsere (boğulmuş) hemoroidlere eksizyon uygulanmalıdır. Genel anestezi altında yapılır. Birinci derece hemoroidlerde cerrahi yapılmaz.
Tromboze Eksternal Hemoroid Eksizyonu
Acil servise gelen akut tromboze hemoroidli hasta, tromboze dokunun eksizyonu ile tedavi edilir. Lokal veya genel anestezi altında yapılır.
Longo Hemoroidopeksi
Stapler yani dairesel cerrahi zımbalama tekniği olan, yöntemin mucidi Dr. Longo tarafından ilk defa uygulanan ve oldukça etkili bir yöntemdir. Anal mukoza sarkması da bulunan ileri seviyedeki hemoroid vakalarında çok etkilidir.
Lazer yardımlı Hemoroidopeksi
Son yıllarda çok popüler olarak uygulanan bu yöntem sıklıkla 2 veya 3. derece hemoroidlerde uygulanılan ve ameliyat sonrasında açık ameliyata kıyasla daha az kanama ve ağrı özelliği nedeniyle çokça tercih edilen bir yöntemdir. Sonuçları işlemden sonraki 3. haftadan sonra görülmeğe başlanır. Genel anestezi altında yapılır.
Transhemoroidal Dearterializasyon (THD)
İç hemoroidlerle beraber sıkıntı yaratan anal mukoza sarkmalarında kullanılan oldukça etkili bir yöntemdir. İşlem sırasında Doppler Ultrasonografi yöntemiyle hemoroidi besleyen arter bulunur ve uygun teknikle bağlanarak hem hemoroidin beslenmesi önlenir hem de aynı alandaki mukoza anal kanal duvarına asılarak anüsteki sarkmalar anında tedavi edilmiş olur. Genel anestezi altında yapılır.
Korunma
Hemoroidlerin çoğu barsak alışkanlıklarının kötü olması sonucu ortaya çıkar. Lifli gıda ile birlikte bol su içmek gerekir, ıkınma ve tuvalette uzun süre oturmak nükslere sebep olabilir.