Anal fistül nedir?
Fistül, anal kanal ve dıştaki cilt dokusu arasında bir kanal oluşmasıdır. Fistül kabaca, anüsden bir iki cm uzakta olan, cilt içine yerleşimli, ağrılı şişlik ve akıntılara neden olabilen kanal yapısındaki oluşumlara denir. Anal fistül genellikle, anal apsenin devamı gibidir, kronikleşmiş anal apse olarak da anlatılabilir.
Hastalar genelde makatta akıntı şikayeti ile müracat ederler. Akıntı çoğu kez iltihaplı ve kötü kokuludur. Bazen bu akıntı kanlı da olabilir.
Eğer apse ile beraber seyrediyorsa makatta ağrı, şişlik ve akıntı ile birlikte rahatlama sık görülen bir tablodur; ancak, anal fistül malesef günümüzde dahi tedavisi zor bir hastalıktır. Anal fistüllerin yarısı anal apseye sekonder gelişir. Anal travma, anal cerrahi, Crohn hastalığı diğer oluşum nedenleridir.
Teşhis çoğunlukla muayene ile rahatça konulabilir. Ancak tedavinin şekillenebilmesi için fistülün tip tayini mutlaka gereklidir. Bu sebeple gerekirse anestezi altında muayene, fistülografi, MR görüntüleme gerekebilir.
Anal fistül tedavisi cerrahidir. Tedavide başarı için fistülün sınıflandırılması ve cerrahın tecrübesi çok önemlidir.
Anal fistül neden olur?
Anal fistüllerin yarısından fazlası, anal apseye sekonder gelişir. Fistül, apsenin cilde veya başka bir boşluğa boşalmasına rağmen geride bıraktığı boşluğun tam olarak iyileşmemesine bağlı olarak gelişir. Zaman geçtikte bir tünel halini alır ve enfeksiyonu devam ettirir. Bu tünelin iç ve dış olmak üzere iki tane ağızı vardır, iç ağız anüs kanalında, dış ağız makat çevresi ciltte bulunur. Cerahat birikimi zaman zaman akıntıya neden olur.
Anal fistülde, anal travma, anal cerrahi ve Crohn hastalığı da diğer risk faktörleridir.
Anal Fistülün Tanısı
Tanı için muayene çoğunlukla yeterli olacaktır. Ancak fistülün ne tip olduğunu saptamak için anestezi altında muayene, fistülografi ve MR gerekebilir.
Anal Fistül Sınıflandırılması
Anal fistüller, anal kanaldaki yerleşim yerine göre sınıflandırılır: İntersfinkterik fistül (%50), transsfinkterik fistül (%30), suprasfinkterik fistül (%10), ekstrasfinkterik fistül (%3), atnalı fistül (%3-7).
Anal Fistül Tedavisi
Anal fistüller kendi kendilerine iyileşmezler. Tedavisiz iyileşmeyi beklemek ancak hastaya zaman kaybettirip durumun kötüleşmesine yol açacaktır. Ayrıca ilerlemiş fistül oluşumunun o bölgede cilt kanserini tetiklediği de ileri sürülmektedir.
Anal fistülün tedavisi cerrahidir. Antibiyotik tedavisi ancak destek amaçlı kullanılabilir, iyileştirici etkisi yoktur. Fistülün cerrahi tedavisinde, içinde iltihap bulunan fistül traktı denilen bu uzun kanalın açılması ve kazınması işlemi gerçekleştirilir. Lazer teknolojisi de anal fistül ameliyatlarında uygun hastalarda kullanılmaktadır. Anal fistül ameliyatlarında anal sfinkterler hasar görebilir. Bu etkilenmenin büyüklüğü, cerrahın deneyimi ve bilgisi ile ilişkilidir.
Fistülün çok uzun veya yüksek olduğu durumlarda mukoza ilerletme flepleri, geç fistülotomi ve seton uygulaması gibi daha komplike cerrahi işlemler gerekebilir.
Ameliyat Sonrası Olası Komplikasyonlar
Anal fistül tedavisinde başarı, hastalığın tekrar etmemesi ve hasar verilen kas miktarının en aza indirilmesi ile ölçülür. Zor bir cerrahi yöntem olduğundan, iyi planlanmalı ve konunun uzmanı bir cerrah tarafından gerçekleştirilmelidir. Fistülün gelişmişlik derecesine ve türüne göre değişmek üzere, makatta inkontinans (dışkı tutamama) gelişebilir. İnkontinansın şiddeti, cerrahın yetenek ve tecrübesine olduğu kadar hastalığın cinsine ve özelliklerine de bağlıdır.